Historia Bractwa
Historia Bractw Kurkowych
Historia bractw strzeleckich jest ściśle związana z historią miast i mieszczaństwa. Już w VII wieku w Hiszpanii zaczęły tworzyć się organizacje miejskie, zrzeszające rzemieślników, którzy ćwiczyli umiejętności strzelania do celu, a w sytuacji zagrożenia stanowili straż cywilną birącą udział w obronie miasta przed nieprzyjacielem. Początkowo ćwiczono się w strzelaniu z łuków i kusz, ponieważ prochu strzelniczego do miotania pocisków zastosowano w Europie po raz pierwszy w XIV wieku.
Powstawały one ze względów ekonomicznych i politycznych, uczestniczyły w decydowaniu o sprawach miejskich, prowadzeniu handlu i rzemiosła. Ich niezależność wiązała się z udziałem w odpowiedzialności za bezpieczeństwo i obronę miast. Miały swoich świętych patronów, swoje odznaki i symbole, specjalne ubiory, sztandary, statuty zawierające instrukcję i obowiązki członków oraz reguły postępowania dotyczące organizacji wszelkich wydarzeń. Członkami bractw strzeleckich mogły zostać osoby bez skazy. Byli to przede wszystkim członkowie władz miejskich, szanowani powszechnie rzemieślnicy i kupcy. Płacili opłatę wpisową i roczną składkę.
Z czasem bractwa strzeleckie stały się organizacjami dbającymi o wyszkolenie wojskowe mieszczan. Organizowano najczęściej w niedzielę turnieje strzeleckie. Strzelano do celu, który wygldem przypominal ptaka, zazwyczaj koguta, czyli po staropolsku kura. Stąd też wywodzi się nazwa bractw w Polsce.
Bractwa strzeleckie za swój udział w obronności miast otrzymywały wiele przywilejów i praw. Stawały się bogate i elitarne. Liczne nagrody i przywileje otrzymywali zwycięzcy turniejów strzeleckich. Najlepszy strzelec, który strącił kura z żerdzi otrzymywał srebrny łańcuch z wizerunkiem kura i tytuł króla kurkowego na okres jednego roku. Przez ten czas nie placił podatków do kasy miejskiej i mógł bez cła sprowadzać piwo, wino i inne towary. Na tych samych zasadach zakładano bractwa strzeleckie w Polsce.
Brat SzBK Sławomir Mikosza
GRYFICI I BRACTWO KURKOWE W SZCZECINKU
W 1120 roku Król Bolesław III Krzywousty uczynił swoim wasalem Księcia Warcisława I z rodu Gryfitów i jako lenno nadał jemu całe Pomorze Zachodnie. Gryfici wywodzili się ze Słowian i byli spokrewnieni z Piastami, potwierdza ten fakt Kronikarz Jan Długosz. Nazwa rodu pochodzi od herbu, który przedstawiał Gryfa stwora nie znanego w Europie. Dynastia Gryfitów panowała na Pomorzu Zachodnim ponad 500 lat i była najdłużej panującą dynastją w Europie.
ZASŁUŻENI GRYFICI DLA MIASTA SZCZECINKA
WARCISŁAW IV – syn Bogusława IV, Książe Wołogoski, który w 1310 roku w celu zabezpieczenia południowo-wschodniej granicy Księstwa zakłada miasto na prawie Lubeckim oraz wznosi Zamek na wyspie jeziora Trzesiecko. Wybór terenu to wąski przesmyk pomiędzy jeziorami Wielimie na północy oraz Trzesiecko na południu. Obrona miasta oparta była w oparciu o warunki terenowe tak jak obrona Szczecina. Szczecin w języku pomorskim to szczet czyli tarcza, Szczecinek /Nigen Stettin/ co znaczyło Nowa Tarcza. Herb miasta to czarny Gryf na złotym polu atakujący rybę jesiotra zachodniego, który występował w tutejszych jeziorach. Miasto nie posiadało murów obronnych ani też stałej załogi wojskowej ze względu na ciasną zabudowę oraz skromne finanse Księcia. Fortyfikacja miasta to wały ziemne i polisada oraz fosy i bagna przed wałami. Układ komunikacyjny to dwie główne ulice krzyżujące się przy Ratuszu i dzielące miasto na 4 kwartały było też kilka ulic poprzecznych. Ulice wyłożone były balami drewnianymi. Pierwsza ulica przebiegała od osady Kiecz nad jeziorem Wielimie i prowadziła do Zamku, którą zamykała brama wjazdowa. Druga ulica przebiegała na linii wschód - zachód,na wschodzie zamykała ją Brama Gdańska a na zachodzie Brama Białogardzka. Obrona w przpadku zagrożenia to sygnał nadany przez straże na wałach i uruchomienie pospolitego ruszenia.
Warcisław IV zmarł 1 sierpnia 1326 roku w mieście Strzałowo /obecnie Stralsund/
i został pochowany wedle jego woli w Katedrze w Kamieniu Pomorskim przed ołtarzem głównym. Z okazji obchodów 600 lecia miasta uczczono jego założyciela nadając nazwę „Promenada Warcisława” alejce parkowej nad jeziorem przebiegającej od ulicy Kilińskiego do Trzesieki.
WARCISŁAW V – syn Warcisława IV urodzony 1 listopada 1326 roku w Gryfi /obecnie Greiswald/. Książe Wołogowsko - Rugijski. Po uzyskaniu zgody braci utworzył Księstwo Szczecineckie, które istniało w okresie 25 maj 1368 do 18 października 1390 roku , po śmierci Warcisława V włączono je do Księstwa Szczecińskiego. Książe zmarł w Strzałowie , pochowany został w Klasztorze Benedyktynów w Pudagli na Wyspie Uznam.
FILIP II SZCZECIŃSKI – najstarsz syn Bogusława XIII urodzony 28 lipca 1573 roku we Franzburgu. Ukończł Uniwersytet w Rostoku, na którym piastował tytularną godność Rektora. Odbył 2 letnią podróż po Europie pod przybranym nazwiskiem, towarzyszył mu skromny orszak. Celem podróży było zapoznanie się z obroną miast i budowlami służącymi do tego celu. W 1598 roku otrzymuje od ojca jeden z rejonów Księstwa w celu sprawdzenia się jako zarządca. Bogusław XIII jest od 1603 roku władcą Księstwa Szczecińskiego a jego syn Filip zostaje uznany oficjalnym następcą tronu. Po śmierci ojca obejmuje tron Książęcy Księstwa Szczecińskiego w 1606 roku. Przjaciel Filipa II Filip Hainhofer, który przebywał na Zamku Księcia w swoim Pamiętniku tak ocenia władcę „kolekcjoner, miłośnik sztuki i książek. W wolnych chwilach wybierał się na polowanie lub na połów ryb.”
Książe przebywał na Zamku w Szczecinku w latach 1606 – 1610 nadzorując restauracje skrzydła południowego zwanego Domem Rycerskim. Na zlecenie Księcia opracowania Mapy Pomorza Zachodniego przebywał tu Kartograf Eihardus Lubinus vel Eilert Lubben. Kopia tej Mapy znajduje się w Muzeum Regionalnym w Szczecinku ,orginał Mapy
na Zamku w Szczecinie. W 1613 roku drobne podjazdy tatarów z Zamku Drahim koło Czaplinka pustoszyły okoliczne wioski. Interwencja u polskiego starosty zarządzającego tą Warownią nie przerwały tego procederu. Wiosną Książe wydał nakaz naprawy murów obronnych oraz wzmocnienie wałów ziemnych w granicznych miastach. Zwołał pospolite ruszenie Ziemi Szczecineckiej, każda miejscowość musiała wystawić 5 ludzi : 1 konnego, 3 z pikami oraz 1 z muszkietem. Zaciągnął 200 osobowy oddział muszkieterów do osłony zagrożonej granicy. Działania te oraz interwencja dyplomatyczna u Króla Polskiego położyły kres tym niepokojom. W 1614 roku Książe przybył do Szczecinka, wracając z wizytacji Gryfina i Trzebiatowa. Potwierdził akt lokacyjny miasta oraz przywileje nadane Cechom Rzemieślniczym nadane przez jego poprzedników. Założył Strzeleckie Bractwo Kurkowe na zasadach Bractw działających w Gryfinie i Trzebiatowie od 1603 roku.
BRACTWO KURKOWE – była to najbardziej elitarna organizacja w mieście grupująca najzamożniejszych obywateli i starszyznę cechową. Z tego kręgu była wyłaniana rada miasta, burmistrz i urzędnicy komory. Książe wyznaczył Bractwu obowiązek obrony i ochrony zarówno mieszkańców jak i miasta. Stwierdził, że Bractwo powołane jest dlatego żeby w razie napaści krzykami i strzelaniną odstraszyć napastników. Umiejętności strzeleckie doskonalono na placu ćwiczeń Celstacie poza wałami miejskimi gdzie strzelano do tarcz z łuków i muszkietów. Ćwiczenia strzeleckie były obowiązkowe, nieobecność była karana grzywną pieniężną. Broń przechowywano w Ratuszu i z nakazu Księcia nie wolno było nosić przy sobie poza ćwiczeniami i paradami. Obowiązkowy był też udział w mszach niedzielnych oraz innych uroczystościach z pocztem sztandarowym, sztandar Bractwo otrzymało z fundacji Księcia. Niestety brak jest opisu lub wizerunku sztandaru. Raz do roku odbywało się strzelanie o tytuł Króla Kurkowego, który panował do następnego strzelania. Muszkiety były wyrabiane w mieście przez Cech Metalowy produkujący także ostrogi do jazdy konnej i zamki drzwiowe.
Do obowiazków należało zwalczanie plagi wilków, także rabusi napadających na kupców. Obowiązkiem była też działalność charytatywna poprzez wnoszenie składek na Kasę ubogich i fundusz na rzecz wdów i sierot. Książe uczestniczył w zawodach strzeleckich Bractwa Kurkowego w Szczecinie zdobywając główną nagrodę w 1613 roku oraz zajmując trzecie miejsce w 1614 roku. Filip II zmarł 3 lutego 1618 roku w wieku 44 lat i pochowany jest w Krypcie na Zamku w Szczecinie. Koniec Dynastii Gryfitów następuje w 1637 r. wraz ze śmiercią Bogusława XIV. Szczecinek zajmują Szwedzi a po ich wycofaniu w 1653 r. wkraczają Brandeburczycy. Zastanawiałem się dlaczego trwała „cisza” historyczna w temacie Gryfitów i tworzonych przez nich Bract Kurkowych. Odpowiedź znalazłem w artykule profesora Jana Nowaka z Koszalina. Władze PRL wydały dyrektywę dla historyków nakazującą pisanie w samych negatywach o Pomorzu Zachodnim do 1945 roku. Dlatego uważam, że inicjatywa ustanowienia Roku Gryfitów jest wskazana.
Kronikarz SzBK Edward Bielewicz.
P o ż a r n a S t r z e l n i c y.
Wiosna 1995r. przywitała wysokimi temperaturami. Nie ustalono sprawców podpalenia suchej trawy na wałach ochronnych. Spaliły się drewniane przesłony. Bardzo szybko przyjechała Straż Pożarna ale akcja była spóżniona. 3 przesłony przestały istnieć. Zawody Strzeleckie odbywały się gościnnie na Strzelnicy Szkoły Rolniczej w Świątkach. Na wyremontowanej Strzelnicy odbyły się pierwsze Zawody Strzeleckie o Puchar Starosty Powiatu Szczecineckiego. 20 maja 1998r. Odbyło się Walne Zebranie Bractwa, wybrano nowy Zarząd ,Komisję Rewizyjną i powołano Sąd Koleżeński. Do Bractwa należy 35 osób, którzy działają w dwóch sekcjach: sekcja Seniorów 15 osób i sekcja Młodzieżowa 20 osób. Przyjęto program działania na najbliższą przyszłość: dalsza odbudowa i modernizacja Strzelnicy. Przeprowadzenie rozmów z Urzędem Miasta w sprawie przejęcia Strzelnicy w dzierżawę. Zakup sprzętu strzeleckiego. Popularyzacja sportu strzeleckiego wśród mieszkańców miasta. Wypełniając podjęte zobowiązanie o popularyzacji sportu strzeleckiego wprowadzono masowe Zawody Strzeleckie : Z okazji zdobycia Szczecinka, nazwa została zmieniona na Przełamanie Wału Pomorskiego. Dla uczczenia świąt narodowych oraz strzelanie dla młodzieży i dorosłych podczas tzw. Parafiad organizowanych przez Proboszczów Parafii. Wyjazdy do zaprzyjaźnionych Bractw Kurkowych. Odwiedziliśmy Braci w miejscowościach: Czarne, Gdynia, Gołańcz, Grudziądz, Gryfino, Kościerzyna, Łobżenica, Nakło n Notecią, Piechcin, Piła, Solec Kujawski, Starogard Gdański, Szczecin, Śrem, Tarnowo Podgórne, Wolin. Bracia z wymienionych miejscowości przyjeżdżają do nas Zawody Bractw Kurkowych we wrześniu.
Rok 2011 Bractwo otrzymuje sztandar. Wykonany został wg projektu Władysława Fijałkowskiego, wykonanie Małgorzata Czarnecka z Pracowni Haftu Artystycznego „Sztandary” w Murowanej Goślinie. Poświęcenia sztandaru dokonał Biskup Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej Edward Dajczak w dniu 4 września 2011r. W kościele św. Rozalii na osiedlu Zachód w Szczecinku. Rodzicami chrzestnymi byli Teresa Focińska żona panującego wówczas Króla Kurkowego Ryszarda Focińskiego oraz projektant sztandaru Władysław Fijałkowski .
Kronikarz SzBK Edward Bielewicz.
Reaktywacja Bractwa Kurkowego w 1994 roku
W dniu 17 lutego 1994r. Odbyło się posiedzenie grupy inicjatywnej „Bractwa Kurkowego”, uczestniczyło 17 osób m.in.
1. Nowakowski Piotr 9. Szpernalowski Cezary
2. Kisała Tomasz 10. Klisz Tadeusz
3. Pawlak Zenon 11. Masełek Zbigniew
4. Marszal Henryk 12. Lankauf Zbigniew
5. Kasprzak Maciej 13. Zbijowski Wiesław
6. Sobczak Jan 14. Otolski Mirosław
7. Jaćkowski Mieczysław 15. Artur Bieńkowski
8. Petrów Janusz
Zwołano I Walne Zebranie założycieli Towarzystwa Strzeleckiego „Bractwo Kurkowe” w dniu 4 marca 1994r.Obecni na posiedzeniu członkowie założyciele:
1. Nowakowski Piotr 13. Mita Andrzej
2. Zbijowski Wiesław 14. Kisala Tomasz
3. Szostak Edward 15. Zaręba Krzysztof
4. Bieńkowski Artur 16. Otolski Mirosław
5. Jaćkowski Mieczysław 17. Lankauf Zbigniew
6. Rusielik Ryszard 18. Masełek Zbigniew
7. Gawroński Zbigniew 19. Wojciechowski Jan
8. Gawroński Kamil 20. Tuchowski tomasz
9. Klisz Tadeusz 21. Żużewicz Jan
10. Sobczak Jan 22. Jaćkowski Jan
11. Kasprzak Maciej
12. Szpernalowski Cezary
podjęli dwie uchwały:
1. Powołanie Szczecineckiego Bractwa Kurkowego w Szczecinku z siedzibą przy ul. Piłsudskiego 2.
Przyjęcie zaproponowanego statutu i skierowania go do organu rejestrowego organizacji kultury fizycznej tj. Wydziału Kultury Urzędu Wojewódzkiego w Koszalinie.
2. Powołanie tymczasowego Zarządu Bractwa oraz Komisji Rewizyjnej.
wybrali w głosowaniu jawnym tymczasowy Zarząd zobowiązując do przeprowadzenia rejestracji Bractwa w organie rejestrowym w składzie:
1. Kisała Tomasz
2. Jaćkowski Mieczysław
3. Zbijowski Wiesław
Obecni na posiedzeniu czlonkowie założyciele wybrali w głosowaniu jawnym Komisję Rewizyjną w składzie:
1. Nowakowski Piotr
2. Rusielik Ryszard
3. Gawroński Zbigniew
Zarząd zobowiązano do przeprowadzenia rejestracji Bractwa i opracowania planu imprez strzeleckich. Rejestracji dokonano 27.05.1994r.
Brat SzBK Sławomir Mikosza
Zjednoczenie Bractwo Kurkowych
26 maja 2012r. Bractwo za sprawą Brata Pawła Jarocińskiego i brata Sławomira Mikosza wstępuje do Zjednoczenia Bractw Kurkowych RP nastąpiło w Tucholi.
W ostatnich dniach sierpnia delegacja Bractwa uczestniczyła w XVII Europejskim Spotkaniu Historycznych Strzelców Tuchola 2012. Organizatorzy imprezy ocenili udział ponad 10000 osób.
7 września 2013r. podczas VIII Zawodów Bractw Kurkowych zaszczycili nas obecnością Burmistrz pan Jerzy Hardie - Douglas oraz Radny Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego pan Adam Wyszomirski.
W 2014 roku Walne Zebranie Bractwa przyjęło dwie ważne uchwały:
- zatwierdzono rok założenia Bractwa 1614 jako rzeczywisty anulując 1695 jaki był przyjęty i istnieje na sztandarze.
- przyjęto historyczne nazwy funkcji dla Zarządu . Zarząd jest Radą Bractwa
Prezes - aktualnie Starszy Bractwa
Z-ca - aktualnie Podstarszy Bractwa
Sekretarz - aktualnie Pisarz Bractwa
Skarbnik - aktualnie Podskarbi Bractwa
Strzelmistrz nazwa funkcji bez zmian.
Dodatkowo ustalono funkcje Rzecznika Prasowego oraz Kronikarza Bractwa.
Do dnia 08.08.2014r Rada Bractwa skadała się z następujących braci kurkowych:
Starszy Bractwa – Sławomir Mikosza
Podstarszy - Paweł Kacperek do dnia 08.08.2014r od dnia 08.08.2014r Wiktor Dębski
Pisarz - Zbigniew Lankauf
Podskarbi - Marek Iwanek
Strzelmistrz - Piotr Lipiński
Rzecznik Prasowy - Robert Robak
Kronikarz - Edward Bielewicz
W 2014r Szczecineckie Bractwo Kurkowe obchodziło dwudziestolecie reaktywacji. Z tej okazji Starszy Bractwa Sławomir Mikosza i Podstarszy Bractwa Wiktor Dębski na podstawie projektu pana Władysława Fijałkowskiego zasponsorowali krzyż XX-lecia Szczecineckiego Bractwa Kurkowego, który wykonał Dominik Pacholski z Poznania.
Dnia 06.09.2014r na strzelnicy Brackiej w Szczecinku odbył się turniej strzelecki z okazji jubileuszu XX - lecia reaktywacji Szczecineckiego Bractwa Kurkowego. Wsród zaproszonych gości swoją obecnością zaszczyciły nas następujące osoby:
1. Pan poseł na sejm Wiesław Suchowiejko
2. Pan vice burmistrz miasta Szczecinek Daniel Rak
3. Pan Dyrektor Ośrodka Sportu i Rekreacji Eugeniusz Szybisty
4. Pan Adam Wyszomirski Radny sejmiku województwa zachodniopomorskiego
5. Pani vice przewodnicząca Rady miasta Szczecinek Małgorzata Bała.
6. Pan Dyrektor Państwowego Archiwum w Szczecinku Sławomir Miara.
W tym ważnym dla nas dniu nasze zaproszenie przyjęły również zaprzyjaźnione bractwa z: Wolina, Gryfina, Kościerzyny, Gdyni, Czarnego, Starogardu Gdańskiego, Wejherowa, Niemiec - Kirchgellersen, Piechcina, Torunia, Skoki, Chojnic, Margonina, Mieściska, Gołańczy, Piły, Nakła nad Notecią, Tarnowa Podgórnego, Brus i Sępólna Krajeńskiego. XX - jubileusz i dwadzieścia zaprzyjaźnionych Bractw Kurkowych ok. 70 - 80 osób. Siostry i Bracia po Mszy Świętej i przemarszu ulicami miasta odbyli rejs statkiem po jeziorze Trzesiecko.
Brat SzBK Sławomir Mikosza
W wyniku inicjatywy braci kurkowych brata: Sławomira Mikoszy, Marka Iwanek oraz Wiktora Dębskiego i zamiłowania do pielęgnowania tradycji Bractw Kurkowych w kwietniu 2016r został wykonany zgdonie z projektem p. Władysława Fijałkowskiego Kur będący wizytówką Szczecineckiego Bractwa Kurkowego. Podobnie jak krzyż XX-lecia kur został wykonany przez zaprzyjaźnionego z naszym Bractwem Dominika Pacholskiego z Poznania.
W 2018r za sprawą braci Marka Iwanek i brata Sławomira Mikosza bractwo wstępuje w szeregi klubów Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego. Od stycznia do marca 2018r brat Marek Iwanek gromadził dokumenty potrzebne do przyjęcia bractwa, a od kwietnia 2018r o uzupełnienie tych dokumentów niezbędnych do przystąpienia swoje starania jako strzelmistrz bratcwa i trener strzelectwa czynił brat Sławomir Mikosza.
30 czerwca 2018r na posiedzeniu zarządu PZSS Szczecineckie Bractwo Kurkowe oficjalnie zostaje przyjęte w poczet klubów Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego. 13 października 2018r Bractwo organizuje pierwsze zawody wpisane w kalendarz ZZSS i PZSS.
15 grudnia 2019r za sprawą braci Romana Mroczko i Sławomira Mikosza odbywają się drugie zawody wpisane w kalendarz PZSS.
Brat SzBK Sławomir Mikosza